Түшүм жыйноодон кийин сакталган эгинге, улуттук дан кампасында сакталабы же дыйкандардын үйүндө сакталбасын, туура эмес сакталган болсо, сакталган эгин зыянкечтеринен жабыркайт. Кээ бир дыйкандар кампада сакталган дан зыянкечтеринин каптап кетишинен олуттуу чыгымга учурашкан, буудайдын ар бир килограммына 300гө жакын зыянкечтер жана 10% жана андан ашык салмак жоготуулары болгон.
Сактоочу зыянкечтердин биологиясы дан үймөгүндө дайыма сойлоп жүрүү болуп саналат. Курчап турган чөйрөгө жана адамдын ден соолугуна терс таасирин тийгизген синтетикалык химиялык пестициддерди колдонбостон сакталган тамак-аш зыянкечтерине каршы күрөшүүнүн жолу барбы? Ооба, бул диатомит, дан зыянкечтерин сактоо үчүн колдонулган табигый инсектицид. Диатомит – көптөгөн деңиз жана тузсуз суудагы бир клеткалуу организмдердин, өзгөчө диатомдор менен балырлардын ташталган скелеттеринен пайда болгон геологиялык кен. Бул кендердин жашы кеминде эки миллион жыл. Жакшы сапаттагы диатомит порошокторун казып, майдалап, майдалап алууга болот. Табигый инсектицид катары диатомит порошок жакшы сиңирүү жөндөмдүүлүгүнө ээ жана сакталган дан зыянкечтерине каршы күрөшүүдө кеңири колдонуу мүмкүнчүлүгүнө ээ. Диатомит табигый ресурстарга бай, уулуу эмес, жытсыз жана колдонууга оңой. Ошондуктан айыл жеринде сакталган данды зыянкечтерге каршы күрөшүүнүн жаңы ыкмасын түзүү үчүн аны айыл жеринде колдонуу керек деген пикирде. Жакшы сиңирүү жөндөмдүүлүгүнөн тышкары, диатомиттин бөлүкчөлөрүнүн өлчөмү, бирдейлиги, формасы, рН мааниси, дарылык формасы жана тазалыгы анын инсектициддик таасирине таасир этүүчү маанилүү факторлор болуп саналат. Жакшы инсектициддик таасири бар диатомит бөлүкчөлөрүнүн диаметри < менен таза аморфтук кремний болушу керек. 10мкм (микрон), рН < 8,5, чопонун аз гана көлөмүн жана 1% дан аз кристалл кремнийди камтыйт.
Америка Кошмо Штаттарында сакталган дан зыянкечтерине каршы күрөшүү үчүн диатомит порошокуна таасир этүүчү ар кандай факторлор изилденген: дарылык формасы, дозасы, тесттик курт-кумурскалар түрлөрү, зыянкечтер менен диатомиттин ортосундагы байланыш режими, байланыш убактысы, дандын сорту, дандын абалы (бүтүн дан, сынган дан, порошок), дандын температурасы жана суунун курамы, ж.б. зыянкечтери.
Эмне үчүн диатомит сакталган дан зыянкечтерин өлтүрө алат?
Себеби диатомит порошокунун эфирди сиңирүү жөндөмү күчтүү. Дандын денеси – сактоочу зыянкечтердин бети орой жана көп түктүү болот. Диатомит порошоку сакталган дан зыянкечтеринин дене бетине сүртүлүп, ал иштетилген данды сойлоп өтөт. Курт-кумурскалардын дене дубалынын эң сырткы катмары эпидермис деп аталат. Эпидермисте жука мом катмары, ал эми мом катмарынын сыртында эфирлери бар жука мом катмары болот. Мом катмары жана коргоочу мом катмары өтө ичке болгону менен, курт-кумурскалардын «суу тосмосу» болгон курт-кумурскалар денесинин ичиндеги сууну кармоодо абдан маанилүү роль ойношот. Башкача айтканда, «суу тосмо» курт-кумурскалардын денесиндеги суунун бууланып кетишине жол бербей, анын аман калышына шарт түзөт. Диатомит порошок күчтүү эфирлерди жана момдорду сиңирип, зыянкечтердин "суу тосмосун" жок кылып, сууну жоготуп, арыктап, акыры өлөт.
Посттун убактысы: 07-07-2022